Wzorzec rasy. Co naprawdę mówi nam o psie, z którym będziemy żyć?

Zanim pies pojawi się w naszym życiu, przeglądamy informacje na temat rasy lub typu, który nas interesuje. Tym sposobem trafiamy na opis wzorca rasy. To sposób, by upewnić się, a nawet porównać, czy nasz pupil spełnia określone normy dotyczące wzrostu, umaszczenia, kształtu uszu itd...

Wzorzec rasy opisuje bowiem idealnego przedstawiciela danej rasy pod kątem wyglądu, proporcji ciała, ruchu, temperamentu i przeznaczenia. Ustalany jest przez krajowe i międzynarodowe organizacje kynologiczne (np. FCI).

Wzorzec rasy powstał głównie dla hodowców i sędziów. Warto się z nim zapoznać, jednak o ile nie jesteś hodowcą, to większą uwagę zwróć na użytkowość i cechy behawioralne, a nie na kwestie czysto wizualne. Dlaczego? Bo to Ty będziesz odpowiedzialny za prawidłowe zaspokajanie potrzeb psa i to Ty będzisz się zmagał z ewentualnymi problemami, które wynikną gdy ich nie docenisz. 

Pies może być zgodny ze wzorcem… i totalnie nie pasować do Ciebie?

Niestety powodem, dla którego wiele psów okazuje się „rozczarowująca” dla ich właścicieli, jest to, że nie potrafili oni w odpowiedni sposób zaspokoić ich potrzeb behawioralnych i potrzeb wynikających z rasy. Totalnie się nie dopasowali? Bo co to właściwie znaczy, że pies jest wytrzymały, inteligentny, odważny?

Każdy chce mieć najlepszego psa, ale każda cecha ma dwa oblicza. Nie zaspokojenie potrzeb psa prowadzi do problematycznych zachowań. W efekcie pies spędza całe życie na uwięzi, nawet w kagańcu, bo jest reaktywny, agresywny lub strachliwy, a Ty na każdym spacerze opracowujesz strategię omijania innych psów, rowerzystów lub w ogóle innych „obiektów”. Nie o to chodziło, prawda?

Jak zinterpretować wzorzec rasy? Sprawdźmy to na przykładzie Parson Russell Terriera. Dlaczego akurat Parson? Bo właśnie ten mały pies o wielkim temperamencie pojawił się w moim życiu i jeśli ktoś myśli, że mały piesek to mniejsze problemy… hmm…

Jak wzorzec rasy przekłada się na codzienność opiekuna?

Zła interpretacja lub zbagatelizowanie temperamentu i cech behawioralnych psa może zrobić ci z życia niekończące się pogo w starym, dobrym woodstockowym stylu.

Wzorzec rasy to coś w rodzaju zaleceń do instrukcji obsługi danej rasy.
Opisuje, co powinno się znaleźć „w środku” psa: jego temperament, predyspozycje, poziom energii, instynkty, sposób reagowania na świat. To cechy, które przez pokolenia wzmacniane, żeby pies dobrze spełniał swoją funkcję – czy to stróżowanie, tropienie, polowanie, zaganianie czy towarzystwo.

Wzorzec rasy to zestaw cech typowych dla danej rasy, zakodowanych w jego DNA, ale każdy pies będzie je miał w innym „stężeniu” i z dodatkiem specjalnym – własnym zestawem cech niezwiązanych z rasą.

Już sam wzorzec rasy pozwoli Ci sprawdzić, czy pies pasuje to do Twojego stylu życia, nie tylko pod względem rozmiaru, wymagań pielęgnacyjnych, ale zachowania i potrzeb rasy.
Dzięki temu możesz uniknąć rozczarowań i problemów wychowawczych.

Użytkowość psa i jego temperament

Użytkowość i temperament składają się na predyspozycje psychiczne psa. Są połączeniem tego, po co pies został stworzony i cech, które sprawiają, że dobrze się w wyznaczonej funkcji sprawdza. Jego cechy fizyczne – proporcje ciała czy wielkość uszu dają mu fizyczne możliwości realizacji zadań. 

Jakie to ma konsekwencje dla opiekuna?
Często wybierając psa, kierujemy się wyglądem rasy, ale też nobilitującymi opisami takimi jak: pies inteligentny, łatwy w szkoleniu.

Każdy chce mieć „inteligentnego” psa, który jest „łatwy w szkoleniu” i „mało wymagający”. Takie sformułowania w opisie rasy podbijają ego opiekuna, należy jednak pamiętać, że pies z wyróżnioną cechę „łatwy w szkoleniu” to pies, który łatwo uczy się także rzeczy, których nie chcesz.
„Inteligentny” natomiast nie oznacza, że pies odpowie na 12 pytań w Milionerach. To oznacza, że musisz wziąć pod uwagę fakt, że szybko pozna Twoje słabości, będzie testował granice i szybko nie odpuści.
„Mało wymagający” natomiast to często odniesienie do kontekstu pracy, nie domowego życia.

Żywy, czuły i łagodny Charcik Włoski należący do psów wyścigowych, ma inne potrzeby wynikające z rasy aniżeli żywy, czuły i łagodny Maltańczyk klasyfikowany jako pies ozdobny.

Już pewnie wiesz, co mam na myśli? Jeśli chcesz wiedzieć, jaki będzie Twój towarzysz na następne kilkanaście lat, to musisz zestawić typ użytkowy psa z jego cechami i temperamentem oraz… zdjąć różowe okulary.

Dekodujemy wzorzec rasy Parson Russell Terrier

Sprawdźmy, co wzorzec rasy realnie znaczy dla opiekuna domowego Parsona Russell Terriera, który nie planuje polowań na lisy.

Parson zgodnie ze wzorcem to pies myśliwski, roboczy terier, szczególnie przydatny jako norowiec. Aktywny, ruchliwy, chętny do pracy. Zbudowany tak, by był szybki i wytrzymały. Harmonijny w obrysie i zwinny. Pewny siebie, energiczny i pogodny. Odważny i przyjacielski.

Co to wszystko oznacza dla przyszłego opiekuna?

Roboczy terier
Samodzielny, myślący pies, który zna się na swojej robocie. Ma inicjatywę, nie boi się wyzwań, daje z siebie wszystko. Z takim psem można pracować, trenować, eksplorować świat.
Ale, to też pies, który robi po swojemu i nie zawsze pyta o zgodę. Testuje granice i potrafi całkiem skutecznie Cię ignorować, gdy "zatopi się" w swojej pracy. Jeśli nie masz planu – on ma własny. Jeśli nadarzy się okazja, zacznie z pasją kopać dołek, by wyciągnąć z niego jakieś żyjątko.

Norowiec
Ma świetny nos, determinację, pasję do węszenia i kopania. Wspaniały w zabawach tropiących, aktywny umysłowo i fizycznie. Ma niesamowitą motywację do działania.
Ale to także kopacz, tropiciel, a nawet uciekinier. Pies, który potrafi zniknąć w krzakach, bo „coś tam było”. Może ruszyć za zapachem, nie każdy ogrodzony ogród go powstrzyma. A jeśli mowa o ogrodzie… zapomnij o pięknym równym trawniku.

Nie raz wykopie

Aktywny
Jeśli taka cecha jest wyróżniona we wzorcu, to pies często jest wulkan energii. Zawsze gotowy na spacer, bieganie, zabawę, trening czy pracę. Wspólny wysiłek sprawia mu radość, a Tobie daje poczucie, że masz kompana „do wszystkiego”. 
Pies aktywny potrzebuje aktywności. Nie da się go „wymęczyć” jednym dłuższym spacerem. On potrzebuje i oczekuje aktywności codziennie – i to nie tylko ruchu, ale też wyzwań umysłowych. Jeśli ich nie dostanie – znajdzie sobie zajęcie. I niekoniecznie takie, które ty polubisz.
A jakiej aktywności potrzebuje? Spójrz na użytkowość. To pies myśliwski. Chce „polować”. Chce szukać, węszyć, śledzić, gonić – polować na zabawkę, smaczek, zapach, szelest w krzakach. To jego sposób na poczucie sensu i spełnienia.

Pies obronny chciałby w tym miejscu Cię obronić, ale nie przed pluszakiem, nie powarczeć czy poszczekać. Przećwiczyć to w realu. Jeśli nie masz takich możliwości, nie decyduj się na psa typu owczarek belgijski. Taka dygresja.

Ruchliwy
Ta cecha oznacza, że to nie kanapowiec. To pies, który potrzebuje ruchu. Jest zwinny, szybki, sprawny.
Reaguje na każdy dźwięk i ruch – nie uniesieniem ucha, on od razu idzie to sprawdzić. Bywa męczący dla spokojnych domowników. Jeśli wracasz z pracy, chcesz usiąść z herbatą i chwilę odsapnąć, to nie zrobisz tego.

Chętny do pracy
Uwielbia się uczyć. Ma motywację, by współpracować z człowiekiem. Świetnie odnajduje się w treningu, szybko kojarzy fakty, chłonie nowe rzeczy.
Ale gdy Ty masz gorszy dzień i chcesz odpocząć, on się będzie nudził. A kiedy się nudzi – robi rzeczy głupie, szalone albo destrukcyjne. Pies, który się nudzi, zawsze coś wymyśli. I rzadko będzie to sztuczka, której go uczyłeś.

Szybki i wytrzymały
Jest niemal nie do zdarcia. Możesz z nim biegać, wędrować, trenować – długo, intensywnie, z zaangażowaniem. Zawsze gotowy do dalszego działania.
Ciężko go zmęczyć, a już na pewno nie zmęczysz go byle spacerem dookoła bloku. Kiedy Ty już padniesz – on nadal będzie miał pokłady siły i gotowości na wyzwania. I pomysły. Zbyt często: niebezpieczne, hałaśliwe lub uciążliwe.

Zwinny
Jego ciało i umysł są szybkie, elastyczne i precyzyjne. Potrafi wspinać się, skakać, przeciskać.
Wejdzie wszędzie i zrobi to szybko. Jego zwinność to połączenie refleksu, koordynacji, sprytu i kompaktowego ciałka. Dla Ciebie oznacza to tyle: musisz być o krok przed nim. Nawet nie zauważysz, kiedy i jak wskoczył do zmywarki lub wczołgał się pod kanapę, lub upolował kable pod szafką.

Pewny siebie
Nie boi się nowych ludzi, miejsc, dźwięków. Nie panikuje. Dobrze odnajduje się w różnych warunkach.
Ale potrafi być zadziorny. Wyraźnie pokaże, gdy coś mu się nie spodoba. Z człowiekiem potrafi wejść w negocjacje — albo grę na przetrzymanie. Jeśli nie masz zasad lub odpuścisz jedną z nich bo masz katar – on to wykorzysta.

Energiczny
Cieszy się światem całym sobą. Pozytywny, żywiołowy, entuzjastyczny. Łatwo go zmotywować – bo sam z siebie już jest „gotowy do akcji”.
Ale szybko się nakręca, trudno go wyhamować. A wtedy może szczekać, skakać, podgryzać – wszystko „z radości”... ale w niekontrolowany sposób. Reaguje błyskawicznie i intensywnie – nawet na błahostki. Lubisz statyczny tryb życia, medytacje i odpoczywanie. Zapomnij.

Pogodny
Radosny, otwarty, przyjazny. Potrafi rozbroić spojrzeniem. Zaraża dobrą energią i trudno się przy nim smucić.
Ale w emocjach bywa nachalny. Zdarza mu się wejść w czyjąś przestrzeń bez zaproszenia. Bywa męczący dla osób, które lubią spokój i wyciszenie. To mały ekstrawertyk. 

Odważny
Gotów działać, w końcu to pies na lisy. Nie wycofuje się, nie panikuje. W nowych sytuacjach zachowuje zimną krew – potrafi być świetnym kompanem w miejskiej dżungli i w środku lasu.
Ale może wejść w konflikt, zanim zdążysz zareagować. Nie „unika kłopotów” – często je wybiera.

Przyjacielski
Kocha ludzi. Jest czuły, otwarty, kontaktowy. Silnie się przywiązuje. Lubi być blisko i brać udział w codziennym życiu.
Ale problem może być pozostawienie go samemu. Może być zazdrosny, domagać się uwagi, wchodzić w interakcję nawet wtedy, gdy masz inne plany. On nie chce, ale żąda, by być pełnoprawnym członkiem rodizmy.

Psy nie są złośliwe

Aktywny, energiczny pies nie usiedzi na kolanach. A stróżujący nie będzie cichy jak myszka – oszczeka i znajomych, i nieznajomych.

To, co w opisie brzmi dumnie („czujny obrońca”, „zawsze gotów do działania”), w mieszkaniu może oznaczać brak ciszy, chaos i zniszczenia. Pies nie roobi tego na złość. 

Najczęściej o psach, które zachowują się „niegrzecznie” mówi się, że są złośliwe. A przecież psy nie są złośliwe – nie knują, nie mszczą się, nie robią niczego tylko po to, żeby wyprowadzić nas z równowagi.
Zachowania, które odbieramy jako złośliwe, to najczęściej objaw stresu, frustracji, niezrozumienia albo po prostu... psiego sposobu radzenia sobie z trudną sytuacją.

Zamiast więc przypisywać psu ludzkie intencje, lepiej spróbować go zrozumieć. Bo zrozumienie to pierwszy krok do rozwiązania problemu – i do lepszej relacji.

Zanim zakochasz się w wyglądzie, warto przyjrzeć się charakterowi. Bo cechy, które u danej rasy są normalne – potrzeba ruchu, czujność, niezależność, głośność – w codziennym życiu mogą okazać się… uciążliwe. Nie dla psa, tylko dla Ciebie.

Potrzeby rasy to potencjał, który trzeba umieć wykorzystać

Parson Russell Terrier to rasa z ogromnym potencjałem – aktywna, inteligentna, pełna pasji do życia i działania. Jednak ten potencjał działa w dwie strony. Jeśli wiesz, jak odpowiedzieć na jego potrzeby, masz szansę zbudować piękną, angażującą relację. Jeśli je zignorujesz – codzienność zamieni się w chaos, frustrację i niekończące się „dlaczego on tak robi?”. Parson daje z siebie wszystko – ale oczekuje, że i Ty też dasz z siebie wiele. Jesteś na to gotowy?

Każdy pies ma swój potencjał. Tak jak różne są psy, tak różne są ich predyspozycje. Psy ras ozdobnych, niepracujących, stworzone głównie do towarzystwa także mają wiele możliwości. Często bardziej niż aktywności fizycznej potrzebują bliskości, stałości, spokoju i łagodnej rutyny. Dla nich zbyt intensywne tempo życia i zbyt wiele wyzwań może być męczące lub stresujące.
To doskonała informacja, bo możesz znaleźć dla siebie psa idealnego.

Czy na pewno jesteś w stanie odpowiedzieć na potrzeby rasy?

Wzorzec rasy to zbiór cech, które wyróżniają daną rasę. Jednak nawet najłagodniejszy, przyjacielski pies ozdobny — bez wychowania i jasnych zasad — może stać się domowym koszmarkiem.
Każdego psa trzeba nauczyć życia w ludzkim świecie. Bez względu na to, czy ma w opisie „kanapowiec”, „norowiec” czy „pies pasterski”.
Z aktywnego z natury psa, nie zrobisz kanapowca, a już na pewno nie będzie on w tej roli szczęśliwy. I odwrotnie.

Właśnie dlatego przed wyborem rasy warto czytać między wierszami. Nie skupiać się tylko na tym, jak pies wygląda, ale przede wszystkim, zmierzyć swoje ambicje i dobrze przeanalizować, co to będzie oznaczało dla mnie, codziennie, przez kilkanaście lat.
Nawet jeśli cechy różnych ras są podobne, to u każdego psa potrzeby będą się objawiać w różnym stopniu, bo różne były cele hodowlane – i zawsze dojdzie do tego coś osobistego: charakter, doświadczenia, temperament, których nie da się przypisać samej rasie.
Dlatego wybierając psa, zastanów się, do jakiego stylu życia został stworzony pies i czy Ty ten styl też masz.

Międzynarodowa Federacja Kynologiczna uznaje ok. 360 ras, które podzielone są na 10 grup według użytkowości i pochodzenia. Na pewno znajdziesz psa idealnie dopasowanego do twojego obecnego trybu życia i możliwości stworzenia psu warunków, których on potrzebuje.

Czasem warto odłożyć zbyt wygórowane ambicje i wybrać świadomie przyjaciela na lata.