Głodny nie jesteś sobą – czyli co Snickers (tak, ten batonik), wie o potrzebach Twojego psa?

Głodny nie jesteś sobą brzmi znajomo? To kultowa reklama Snickersa. Co ma wspólnego z psimi potrzebami? To, że niezaspokojone potrzeby, nie pozwalają organizmowi normalnie funkcjonować, w efekcie pojawiają się niepożądane zachowania i problemy zdrowotne. Jednak, żeby zaspokoić czyjeś potrzeby, trzeba nie tylko wiedzieć, ale zrozumieć czego tak naprawdę on potrzebuje. Samo nasze wyobrażenie o czyiś potrzebach, nie wystarczy, wręcz może prowadzić do błędnych wniosków.

;

Kluczem jest dążenie do zrozumienia rzeczywistych potrzeb innych, zamiast zakładania, że już je znamy. To właśnie zrobiła marka Snickers. Tymczasem, opiekunowie psów (i kotów) chcąc zapewnić swoim pupilom wszystko co najlepsze, w ich mniemaniu, zapominają lub nie do końca wiedzą, jakie są ich rzeczywiste potrzeby oraz do czego ich pupil, jako gatunek został przystosowany w drodze hodowli i selekcji.

Reklama Snickersa działa, bo marka odrobiła lekcję - zdobyła niezbędną wiedzę o swoich odbiorcach, dotyczącą ich potrzeb, oczekiwań i motywacji. Ale nie zawsze tak było. Wcześniejsze reklamy Snickersa nie działały. Było tak źle, że marka, nieco ponad dekadę temu, była bliska bankructwa. Przeprowadziła jednak szereg badań i analiz oraz zdobyła odpowiednią wiedzę.

Jako właściciele psów (kotów) mamy nieco prościej, bo weterynarze, behawioryści i inni specjaliści przeprowadzili badania, analizy oraz obserwacje i pozostawili nam, właścicielom, wiedzę. Wystarczy do niej sięgnąć, jak po baton na półce.

Opieka nad psem to nie tylko karmienie, spacery i zakup piłeczki. To zestaw potrzeb do spełnienia, które są ze sobą powiązane i wpływają na ogólny dobrostan zwierzęcia. Potrzeby te mogą się różnić, w zależności od rasy, wielkości czy wieku psa, a nawet w ramach jednej rasy. Zrozumienie tych potrzeb, zarówno na poziomie fizjologicznym, jak i emocjonalnym, jest kluczem do zapewnienia pupilowi długiego, zdrowego i szczęśliwego życia. I nie ważne, jak zwierzę do ciebie trafiło, czy je uratowałeś czy zakupiłeś w hodowli, jesteś za nie odpowiedzialny i Twoim obowiązkiem jest to wiedzieć.

Zaspokojenie potrzeb psa zależy w 100% od nas i to my mamy nad tym kontrolę. Jesteśmy odpowiedzialni za wszelkie błędy w tym zakresie.

Zdobądź wiedzę o swoim pupilu i jego potrzebach

Jeśli nie zrozumiemy, na czym polega zaspokojenie psich potrzeb, to nie zaspokoimy ich w prawidłowy sposób. To odbije się negatywnie na zachowaniu, zdrowiu i dobrobycie psa, a nasze życie z pupilem przestanie być bajką o jakiej marzyliśmy.

Potrzeby są ze sobą ściśle powiązane. Jeśli nasz pies nie będzie miał zaspokojonych najbardziej podstawowych potrzeb, w tym np. potrzeby bezpieczeństwa w stosunku do człowieka, to nie będzie w stanie z nim współpracować. Jeśli pies będzie czuł dyskomfort i ból, to nie będzie chętnie wychodził na spacery, a już na pewno nie będzie biegał ze swoim opiekunem.  Nie wspominając, już, że głodny, nie będzie sobą….

Jakie są potrzeby psa? Czy prawidłowo rozumiemy potrzeby psa?

Czym w ogóle jest potrzeba? Zgodnie z definicją PWN potrzeba to stan organizmu, który odczuwa pewien brak lub nadmiar, powstały w wyniku zakłócenia optimum życiowego.

Jak widzisz, w zaspakajaniu psich potrzeb nie chodzi tylko o dawanie i uzupełnianie braków. Możemy źle spełniać potrzeby psa, zarówno wtedy, gdy nie mamyw ogóle pojęcia o istnieniu potrzeby, gdy wiemy o potrzebie, ale jej nie spłniamy jak i wtedy, gdy spelniamy ją w nadmiarze, np. przekarmiając psa.

Właściwa opieka nad psem wymaga głębokiego zrozumienia jego potrzeb, które są znacznie bardziej złożone, niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Chociaż wiele osób skupia się na podstawowych aspektach, takich jak karmienie czy spacery, prawda jest taka, że potrzeby psów są hierarchiczne i wielowymiarowe. Opierając się na piramidzie potrzeb Maslowa, możemy lepiej zrozumieć, co jest naprawdę ważne dla naszego pupila.

Częstym efektem nierozumienia i nieprawidłowego zaspakajania potrzeb psa jest brak zachowania balansu – np. wspomniane przekarmianie (nadmiar) lub niepozwalanie na kontakty z innymi psami (brak).

Kolejne błędy prowadzące do niezrozumienia psich (a także kocich) potrzeb, jest antropomorfizacja, czyli nadawanie zwierzętom cech ludzkich i ludzkich motywów postępowania – klasyczny przykład? Proszę bardzo: „guilty look” czyli psie poczucie winy czy psia złośliwość. Pies nie jest człowiekiem, tak jak człowiek nie jest psem.

Problemem leży też na drugim krańcu - uwilczanie psów, czyli opieranie się na modelu zachować wilków (często błędnym), którego klasycznym przykładem jest teoria dominacji, kwestie żywienia surowym mięsem, czy agresja.  

Bardzo powszechnym problemem jest słabe zrozumienie potrzeb rasy i cech osobniczych. U poszczególnych ras takie elementy łańcucha łowieckiego jak zaganianie, polowanie czy chwytanie i rozszarpywanie były wzmacniane. Wybierając określoną rasę trzeba mieć na uwadze jej użytkowość i potrzeby jakie z tego wynikają.

Natura wyposażyła zwierzęta w popędy, które motywują psa do osiągnięcie określonego celu. Zachowania instynktowne nigdy nie występują pojedynczo, zawsze są prezentowane w ściśle określonej sekwencji.

W momencie odczuwania niezaspokojenia swoich potrzeb zwierzę wchodzi w emocjonalny system szukania (teoria J. Pankseppa), a gdy napotyka bodziec, jego pobudzenie wzrasta jeszcze bardziej, aż do momentu realizacji całego łańcucha zachowań, mającego na celu realizację danej potrzeby. Wszystko to dzieje się poza świadomością zwierzęcia, w sposób odruchowy, poprzez stymulację hormonalną i neurologiczną.

Często zapominamy o konieczności spełniania popędów psa lub robimy to niewłaściwie. W efekcie zwierzę jest w ciągłym emocjonalnym systemie szukania. To popycha je do zachowań zapewniających w mniemaniu zwierzęcia przetrwanie, natomiast dla człowieka są to „zachowania niepożądane”.

Jeśli masz problemy z psem i udasz się do behawiorysty, w pierwszej kolejności wypyta cię on o Waszą codzienność, prawdopodobnie zleci badania, by ustalić możliwe źródła problemu, następnie da Ci wskazówki co dalej.  Może pytać o sposób odżywania, o to jak pies wypoczywa, gdzie śpi, itd.  Ważny będzie zarówno dół, środek jak i góra piramidy.

Piramida potrzeb psa

W piramidzie potrzeb, u jej podstaw są potrzeby podstawowe, niezbędne dla każdego gatunku, także ludzkiego, których zaspokojenie to konieczność do utrzymania funkcji życiowych.  W górnej części piramidy są potrzeby osobnicze, charakterystyczne dla rasy czy gatunku psa / kota, wynikające z łańcucha łowieckiego. Każdy pies jest inny i może mieć nieco inne potrzeby. Łańcuch łowiecki może nieco inaczej wyglądać u poszczególnych ras, a nawet u każdego psa z osobna. W drodze udomowienia i hodowli psów oraz ich przystosowania do określonych zadań niektóre ogniwa łańcucha były wzmacniane, inne zaś wygaszane, dlatego potrzeby z górnej części piramidy i łańcuch łowiecki u psów może się nieco różnić, co do jego długości czy natężenia danego ogniwa. Dlatego dla każdego psa warto stworzyć jego osobistą piramidę potrzeb.

Klasyczny łańcuch łowiecki (wg. Coppingera) dotyczący potomka psa i składał się z ośmiu ogniw:

tropienie > obserwacja > podchodzenie > pogoń > chwycenie > zabicie > rozszarpanie > zjedzenie

Łańcuch łowiecki dzisiejszych psów wygląda nieco inaczej. Dla przykładu łańcuch łowiecki „kanapowca” może mieć dwa ogniwa:

namierzanie > konsumpcja

Psy, które przez wieki miały możliwość realizacji naturalnych wzorców z łańcucha łowieckiego, teraz są wręczane, mają być po prostu szczęśliwe i grzeczne. Środowisko, w którym żyją nie daje im możliwości realizacji wszystkich zachowań charakterystycznych dla ich gatunku. Nie zdobywają jedzenia (machanie łapkami na komendę „poproś” się nie liczy), jest ono im podane, a co za tym idzie nie tropią, nie zakradają się, nie gonią, nie chwytają, itd.

Za psa odpowiadamy my. Więc jeśli my nie zaspokoimy naturalnych potrzeb psa w sposób kontrolowany, przez odpowiednią stymulację mentalną i fizyczną, to pies będzie dążył do ich zaspokojenia na swój sposób, tak jak uzna to za możliwe, np. przekieruje swoje zachowania (instynkt pogoni przekieruje na biegaczy czy rowery, instynkt rozszarpania na domowe poduszki, itd.).

Przykładowo Border Collie, którego naturalny instynkt to zaganianie i pilnowanie stada, może gonić za samochodami, rowerzystami lub nawet za innymi psami i ludźmi.

Jack Russell Terrier przystosowany do polowania na niewielkie zwierzęta, może namiętne kopać dołki w ogrodzie w poszukiwaniu gryzoni, a nawet je zagryzać.  

Beagle kształtowane do poszukiwanie zapachów i śledzenia, mogą nadmierne węszyć, podkradać jedzenie i zjadać niemal wszystko co znajdą.

Siberian Husky hodowany do zaprzęgów i biegania na długie dystanse jako część zespołu będzie potrzebował stymulacji ruchowej, może być nad wyraz energiczny i mieć skłonność do ucieczek w poszukiwaniu przygód.

Zaś z pozoru niewinny Pointer, którego zadaniem było wyszukiwanie i wskazywanie dzikich ptaków, może gonić za nimi lub innymi małymi zwierzętami i nadmierne szczekać.

Efektem niespełnionych instynktów, może być wiele niepożądanych zachowań od gonienia innych, po destrukcję domowych wnętrz, ucieczki czy agresję.

Warto również zauważyć, że każdy pies jest indywidualnością i jego potrzeby mogą się różnić nawet w obrębie tej samej rasy.

Dlatego tak ważne jest, aby zdobyć podstawową wiedzę na temat potrzeb swojego psa!

Prawidłowe zaspakajanie potrzeb

Zaspakajając poszczególne potrzeby pamiętajmy o ich aspekcie fizycznym i emocjonalnym. Pamiętajmy, że potrzeba to nie tylko niedobór, ale też nadmiar.

Podstawa piramidy -  potrzeby fizjologicze, czyli jedzenie, picie oraz sen

Odżywianie psa to nie tylko karmy suche czy mokre albo co gorsza resztki ze stołu, ale także suplementy, takie jak oleje bogate w omega-3, które wspierają zdrowie skóry i sierści. Jakość posiłku ma znaczenie dla zdrowia i zachowania psa. Jego posiłki powinny być zbilansowane, wartościowe, podawane w kontrolowanych porcjach dostosowanych do wieku, wielkości, stanu zdrowia i aktywności psa. To także naturalne gryzaki zaspokajające potrzebę gryzienia i żucia.

Nie zapominamy o nawadnianiu. Pies powinien mieć zawsze dostęp do świeżej, filtrowanej wody, co szczególnie ważne jest w gorące dni i po wysiłku.

Ważne są także stałe godziny karmienia oraz stałe miejsce, gdzie pies może zjeść i napić się, ponieważ pomagają psu poczuć się bezpiecznym i stabilizują jego układ trawienny.

Sen i odpoczynek zaspokoimy zapewniając pupilowi komfortowe miejsce do spania, z dala od przeciągów, hałasu, ciągłego przechodzenia domowników obok. Pies powinien mieć swoje legowisko.

Rutynowe godziny snu i miejsce, które pies może uznać za "swoje", sprzyjają jego poczuciu bezpieczeństwa. Pies potrzebuje odpowiedniej ilości i jakości snu oraz wygodnej pozycji – na boku. Nie przeszkadzamy mu podczas snu, nie wybudzamy, bo macha łapką. Wiele psich problemów wynika z tego, że są one niewyspane.

Kolejny szczebel piramidy to bezpieczeństwo.

Bezpieczeństwo i stabilność, realizujemy nie tylko przed danie psu schronienia - zabezpieczenie domu, ogrodzenie posesji, zabezpieczenie przed hałasem, warunkami atmosferycznymi, wrogimi osobami czy zwierzętami.

To także stała rutyna, brak gwałtownych zmian w życiu psa (np. przeprowadzki, nowe osoby w domu). Psy czują się komfortowo w przewidywalnych warunkach.

W ramach tej potrzeby zapewniamy regularne wizyty u weterynarza, szczepienia, ochronę przed pasożytami, brak toksycznych substancji w zasięgu. Zdrowy pies jest zwykle spokojniejszy i mniej zestresowany.

Budowanie poczucia bezpieczeństwa to także budowanie relacji z psem, której podstawy to zrozumienie i zaufanie.

Pies, który ma złe doświadczenia z człowiekiem, nie będzie realizował kolejnej potrzeby – socjalnej, bo potrzeba bezpieczeństwa nie została prawidłowo zaspokojona. To nie znaczy, że pies nie będzie miał potrzeby socjalnej z człowiekiem. Jednak teraz dla niego problemem jest brak bezpieczeństwa i zaufania do człowieka. Nie będzie wstanie przejść do kolejnego szczebla piramidy, którego też potrzebuje.

Potrzeby socjalne

Pies potrzebuje interakcji społecznych zarówno z nami, jak i z innymi psami.

Pozwól psu na kontakt z innymi psami i ludźmi (o ile jest to bezpieczne i komfortowe dla psa), aby mógł rozwijać swoje umiejętności społeczne.

Pozytywne interakcje budują pewność siebie i umiejętności społeczne psa. Pamiętajmy, że socjalizacja, to nie puszczenia psa w samopas na wybiegu lub w parku. Nie chodzi o wciskanie go na siłę w grupę psów czy podchodzenie do każdego napotkanego psa, ale też nie o zabieranie go z każdej sytuacji i nie pozwalanie na nic. Mądra socjalizacja z innymi psami na spacerach, w parkach czy wybiegach opiera się na zrozumieniu sygnałów, które daje nam pies – obserwujmy jego interakcję i reagujmy, gdy to konieczne i pamiętajmy, że pies socjalny to nie ten, który ze wszystkimi na wybiegu się bawi, tylko taki, który potrafi się do grupy dostosować, podejść i odejść.

Przyda się też troszkę komend, aby Wasza komunikacja była sprawna. Wspólne spędzanie czasu poprzez naukę czy zabawę buduje relację i wzmacnia więź z właścicielem.

Potrzeby związane z charakterystyką rasy

Przede wszystkim poznaj rasę swojego psa. Każda rasa psa ma swoje unikatowe cechy i potrzeby. Warto zacząć od zgłębienia literatury i konsultacji ze specjalistami, aby zrozumieć, co jest najważniejsze dla Twojego psa.

Niektóre rasy są bardziej energiczne i potrzebują więcej aktywności fizycznej. Psy takie jak Border Collie czy Husky będą potrzebować regularnych i intensywnych spacerów, biegania czy gier z frisbee.

Psy myśliwskie czy pracujące, takie jak Labradory czy Golden Retriwery, potrzebują zadaniowego angażu, który może obejmować treningi posłuszeństwa, gry w szukanie, czy treningi z noszeniem aportów. Niektóre rasy są bardziej towarzyskie, inne cenią sobie spokój.

Nawet wewnątrz jednej rasy, każdy pies jest indywidualistą i może mieć swoje unikatowe potrzeby. Obserwuj swojego psa i dostosuj jego opiekę zgodnie z tym, co zauważysz.

Wyuczone zachowania i rytuały

Stworzenie przewidywalnego środowiska jest dla psa niezwykle istotne. Psy, w odróżnieniu od ludzi, nie mają zdolności do rozbudowanego przewidywania przyszłości. Ich zachowanie jest w dużej mierze uwarunkowane przez naukę skojarzeniową i rutynę.

Ustalanie stałych pór na aktywności, posiłki czy sen pomaga psu zrozumieć, co i kiedy się wydarzy, co z kolei minimalizuje stres i niepokój związane z niewiadomą.

Tworzenie stałej rutyny nie tylko zwiększa poczucie bezpieczeństwa u psa, ale również ułatwia trening i współpracę z nim. Jest to nie tylko korzystne dla psa, ale również znacząco ułatwia życie właściciela. Jak widzisz potrzeby także się przeplatają.

Zabawa i eksploracja

Psy lubią być w ruchu, lubią coś robić, lubią się bawić. Psy cenią sobie zabawę, zarówno z innymi przedstawicielami swojego gatunku, jak i z ludźmi. Interakcje z innymi psami są dla nich intuicyjne, natomiast zabawa z człowiekiem często wymaga pewnego rodzaju nauki i przyzwyczajenia.

Na rynku dostępnych jest wiele zabawek, które możesz wykorzystać we wspólnej zabawie z psem, które angażują jego umysł i ciało, rozwijają zdolności myślenia i rozwiązywania problemów (np. zabawki z ukrytymi smakołykami), czy zaspokajają potrzeby żucia, chwytania, pogodni.

Dla psa ważna jest eksploracja, na spacerze powinien mieć możliwość węszenia, nie tylko chodzenia przy nodze. Pamiętaj także, że wypuszczenie psa na ogród czy przed klatkę bloku, to nie spacer. Spacery powinny być regularne i różnorodne. Zmieniaj trasy, aby pies miał możliwość eksplorowania nowych terenów. O ile to możliwe, pozwól psu spędzić czas na otwartym terenie, gdzie może swobodnie eksplorować i korzystać ze swoich naturalnych instynktów.

* * *

Mam nadzieję, że udało mi się zwrócić Twoją uwagę na różne aspekty psich potrzeb, dzięki czemu Wasza relacja będzie silniejsza, oparta na zrozumieniu i zaufaniu. Znajdziecie nowe aktywności, lepiej się poznacie.

Pies musi wiedzieć, że może na Ciebie liczyć, że go rozumiesz, że zaspokoisz jego potrzeby i nie musi szukać ich zaspokojenia gdzie indziej. Jeśli tak się stanie, Twój pies z przyjemnością będzie za Tobą podążał i chciał z Tobą pracować.

Bo tak żyje się lepiej, gdy nikt nie gwiazdorzy…